Συνάντηση θρησκειών στη Θεσσαλονίκη (15ος αιώνας-21ος αιώνας): Τόποι λατρείας και μουσειακή αγωγή

Abstract

Η τέχνη, και η κάθε μορφή έκφρασής της, οφείλει να είναι και στρατευμένη. Πρωτίστως, απευθύνεται σε όλους ανεξαρτήτως θρησκεύματος, ιδιοσυγκρασίας, εθνικότητας, ηλικίας, φυλής ή φύλου και ο ρόλος της είναι να πληροφορεί, να προβληματίζει και να διαπαιδαγωγεί. Δεν αρκεί, όμως να ακολουθεί μόνο τους αισθητικούς κανόνες του ωραίου με στόχο τη συγκίνηση και την απόλαυση, αλλά και να συνδέεται με τα σημαντικά σύγχρονά της γεγονότα και προωθώντας αξίες πανανθρώπινες, όπως της ειρήνης, του σεβασμού, της συνύπαρξης, της συνεργασίας και της ισότητας, να ξεπερνάει κάθε περιορισμό και εμπόδιο και να «ρίχνει γέφυρες». Αυτή η μορφή τέχνης καταδείχθηκε στην έκθεση «Κοινοί Ιεροί Τόποι», που παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, στην πόλη που για αιώνες Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι «περπάτησαν στον ίδιο δρόμο». Η έκθεση κατάφερε να μεταδώσει το μήνυμα της ενότητας, αποδεικνύοντας ότι η θρησκεία είναι το μέσο, που βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε όλοι πόσα μας ενώνουν, παρά μας χωρίζουν. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να αναδειχθεί η συνύπαρξη των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών της Θεσσαλονίκης, Χριστιανισμού, Μουσουλμανισμού και Ιουδαϊσμού μέσα από την τέχνη και τη μουσειακή αγωγή. Για τη διερεύνηση του θέματος, επιλέχθηκαν, ως ερευνητικό υλικό, το «αφήγημα» της πόλης της Θεσσαλονίκης στο «Γενί τζαμί», όπως παρουσιάστηκε στην έκθεση «Κοινοί Ιεροί Τόποι» και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του «Μουσείου Φωτογραφίας», το οποίο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της ίδιας έκθεσης. Μεθοδολογικά εργαλεία της έρευνας, αποτέλεσαν για το «αφήγημα» στο «Γενί Τζαμί», το οποίο ήταν και το πεδίο της έρευνας, η παρατήρηση, το οπτικό και γραπτό υλικό της έκθεσης και για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του «Μουσείου Φωτογραφίας» η εκπαιδευτική παρέμβαση. Τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν, το «κοινό ταξίδι» των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών, τους κοινούς τρόπους και τόπους λατρείας τους, την πολιτισμική πορεία που χάραξαν οι τρεις θρησκευτικές κοινότητες στη Θεσσαλονίκη, και που συνεχίζουν να διαγράφουν και σήμερα, μέσα από τη «συνάντησή» τους σε τόπους λατρείας και χώρους πολιτισμού.Art and every form of its expression must be engaged. Primarily, it applies to all over and above religion, temperament, nationality, age, race or sex and its role is to inform, to make one think and to educate. However, it is not enough, to follow the aesthetic rules of the beautiful so as to cause emotion and enjoyment, but it must also be related to all important contemporary events and to promote universal values such as peace, respect, coexistence, cooperation and equality, to overcome every constraint and obstacle and to "build bridges". This form of art was demonstrated in the exhibition "Shared Sacred Places", which was presented in Thessaloniki, the city in which for centuries Christians, Muslims and Jews "walked in the same path". The exhibition helped us to realize the strength of unity and it proved that religion is the only thing that makes us realize all that unite us rather than divide us. The purpose of this research is to highlight the coexistence of the three monotheistic religions of Thessaloniki, Christianity, Muslimism and Judaism through art and museum education. To investigate the issue, the "narrative" of the city of Thessaloniki in the "Yeni Cami" was selected as a research material as presented in the exhibition "Shared Sacred Sites" and the educational program of the "Museum of Photography" of the same exhibition. Methodological tools of the research were the "narrative" in the "Yeni Cami", which was the field of research, the observation, the visual and written material of the exhibition and for the educational program of the Museum, the educational intervention. The results of the research have highlighted the "common journey" of the three monotheistic religions, their common ways and places of worship, the cultural path that the three religious communities have shaped in Thessaloniki, and which continue to erase today through their "meeting" in places of worship and culture.