Η γεωγραφική ποικιλία σε ταινίες της δεκαετίας του ’60 και σε σύγχρονες τηλεοπτικές σειρές: κοινωνιογλωσσολογικά και σημειωτικά χαρακτηριστικά

Abstract

Τα κείμενα μαζικής κουλτούρας συνιστούν αντικείμενο μελέτης, καθώς η γλωσσική πολυτυπία η οποία πολλές φορές ενυπάρχει σε αυτά αναπαράγει και ενισχύει γλωσσικές ιδεολογίες (βλ. ενδ. Georgakopoulou 2000, Αndroutsopoulos 2010: 754, Στάμου 2012: 22, Moody 2013). Γενικότερα, ο λόγος της μαζικής κουλτούρας προωθεί τη γλωσσική ομογενοποίηση, προβάλλοντας τον στιγματισμό των διαλεκτόφωνων ομιλητών μέσω του μηχανισμού του χιούμορ (Αrchakis κ.ά. 2014). Άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός πως η γεωγραφική ποικιλία απεικονίζεται πολλά χρόνια πριν, σε κινηματογραφικές ταινίες της δεκαετίας του ’60 - οι οποίες έχουν μεταφερθεί στις τηλεοπτικές οθόνες - και συνεχίζει να αναπαρίσταται μέχρι και σήμερα σε σύγχρονα τηλεοπτικά σήριαλ. Στόχο της παρούσας εργασίας αποτελεί η μελέτη της γλωσσικής πολυτυπίας, η οποία διαχέεται τόσο στον κινηματογραφικό λόγο μιας παλιότερης εποχής, όσο και στον σύγχρονο τηλεοπτικό λόγο. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη βιβλιογραφική ανασκόπηση, θα αναλυθεί η γεωγραφική ποικιλία και πώς αυτή αναπαρίσταται στα τηλεοπτικά-κινηματογραφικά κείμενα. Οι σεναριογράφοι στη δεκαετία του ‘60 τοποθετούσαν τους μυθοπλαστικούς ήρωες να προβαίνουν σε συγκεκριμένες γλωσσικές επιλογές με στόχο τη χιουμοριστική στοχοποίηση τους. Ειδικότερα, οι διαλεκτόφωνοι ήρωες των ταινιών που αναλύθηκαν διαθέτουν συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως χαμηλό μορφωτικό και κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, ασκώντας επαγγέλματα χαμηλού κύρους. Με αυτόν τον τρόπο, η κοινή γνώμη αντιμετωπίζει στερεοτυπικά τους διαλεκτόφωνους, διαμορφώνοντας μια συγκεκριμένη κοινωνική ταυτότητα υποβιβασμού αυτών. Επομένως, γίνεται σαφές πως τα κείμενα μαζικής κουλτούρας ανακατασκευάζουν την κοινωνιογλωσσική πραγματικότητα αναπαράγοντας ιδεολογίες, οι οποίες ενισχύουν τις κοινωνικές ανισότητες. Ακολούθως, σε επίπεδο σημειολογίας, οι ομιλητές που χρησιμοποιούν τη γεωγραφική ποικιλία αποτυπώνονται ως «ακραίοι» ή/και «γραφικοί». Έτσι, οι παραπάνω διαπιστώσεις αποτέλεσαν σημαντικό έναυσμα, οδηγώντας στην ανάλυση κινηματογραφικών ταινιών μιας παλιότερης εποχής αλλά και σύγχρονων τηλεοπτικών σειρών, στις οποίες απεικονίζεται η γεωγραφική ποικιλία, με στόχο να επιτευχθεί η σύγκριση των δύο εποχών όσον αφορά την αντιμετώπιση της γλωσσικής ποικιλομορφίας. Τέλος, η αποκωδικοποίηση τόσο των κινηματογραφικών ταινιών όσο και των τηλεοπτικών σειρών πραγματοποιήθηκε μέσα από την ανάλυση κοινωνιογλωσσολογικών, γλωσσολογικών και σημειωτικών κωδίκων, οι οποίοι συντέλεσαν στην αποκάλυψη ιδεολογιών που ενυπάρχουν ακόμη και σήμερα στα κείμενα μαζικής κουλτούρας.___________________________________________________________________________________Mass culture texts are the subject of study, as the linguistic diversity that is often inherent in them, reproduces and reinforces linguistic ideologies (see Georgakopoulou 2000, Androutsopoulos 2010: 754, Stamou 2012: 22, Moody 2013). In general, the discourse of mass culture promotes linguistic homogenization, projecting the stigmatization of dialect speakers through the mechanism of humor (Archakis et al. 2014). It is worth mentioning the fact that the geographical diversity was depicted many years ago, in movies of the 60's - which have been transferred to television screens - and continues to be represented to this day in modern television series. The aim of the present work is the study of linguistic diversity, which diffuses both in the cinematic discourse of an older era, as well as in the modern television discourse. In particular, according to the literature review, the geographical variety will be analyzed and how it is represented in the television-cinematic texts. More specifically, the screenwriters in the 60's positioned the fictional heroes, to make specific language choices in order to humorously target them. In particular, the dialect-speaking heroes of the films analyzed have specific social characteristics such as low educational and socio-economic background, being professions of low prestige. In this way, public opinion treats dialect speakers in a stereotypical way, forming a specific social identity of their degradation. Thus, it becomes clear that mass culture texts reconstruct sociolinguistic reality by reproducing ideologies that reinforce social inequalities. Then, at the semantic level, speakers using the geographical variety are depicted as "extreme" and / or "graphic". Thus, the above findings were an important trigger, leading to the analysis of films of an older era but also of modern TV series that depict the geographical diversity in order to achieve a comparison of the two eras in terms of dealing with linguistic diversity. Finally, the decoding of both motion pictures and television series was carried out through the analysis of sociolinguistic, linguistic and semiotic codes which contributed to the revelation of ideologies that exist even today in mass culture texts.