Διαδικτυακός εκφοβισμός εν μέσω κορονοϊού

Abstract

Στην συγκεκριμένη βιβλιογραφική ανασκόπηση, μελετάται η αιτιώδης σχέση μεταξύ των μεταβλητών της παραβατικής συμπεριφοράς και επιθετικής διάθεσης μέσω διαδικτύου, κατά την περίοδο του εγκλεισμού από την πανδημία του COVID-19. Συγκεκριμένα, εξετάζεται το ποσοστό συνεχής χρήσης διαδικτύου και του διαδικτυακού εθισμού, εν μέσω καραντίνας, και αξιολογείται το αντίκτυπου στην διάθεση και την συμπεριφορά του ατόμου, εκείνο το χρονικό διάστημα. Οι βασικές μεταβλητές που μελετήθηκαν ήταν ο κυβερνοεκφοβισμός και ο διαδικτυακός εθισμός. Είναι δύο φαινόμενα που επιδεινώθηκαν σημαντικά από το πλαίσιο του εγκλεισμού και της καραντίνας, στο οποίο επιβλήθηκαν οι περισσότερες χώρες στον κόσμο, με σκοπό την καταπολέμηση και την σταδιακή μείωση των κρουσμάτων του θανατηφόρου ιού COVID-19. Η παραβατική συμπεριφορά ενός ατόμου, μπορεί να έχει επιπτώσεις τόσο στον ίδιο τον παραβάτη όσο και στην κοινωνία. Ο κυβερνοεκφοβισμός είναι μια παραβατική συμπεριφορά, που εκδηλώνεται μέσω διαδικτύου (Ζάννη, 2005) και τα αίτια εμφάνισης του, είναι πολυπαραγοντικά (Σουσαμίδου & Βαβέτση, 2011). Οι διαφυλικές διαφορές στη ηθική ωριμότητα των ατόμων, μπορούν να οδηγήσουν στην εκδήλωση επιθετικότητας (Νόβα, 2000). Υπάρχουν δύο μορφές εκφοβισμού (Cepin et al., 2016), ο εκφοβισμός δια ζώσης (bullying) και ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου (Cyberbullying), όπου πρωταγωνιστούν και στις δύο μορφές, ο θύτης και το θύμα (Mesch, 2009). O κυβερνοεκφοβισμός, εξαιτίας της ανωνυμίας του δράστη και της τεράστιας επικινδυνότητας του διαδικτύου, μπορεί να οδηγήσει το θύμα στον αυτοτραυματισμό και την αυτοκτονικότητα (Cepin et al., 2016). Η ύπαρξη υποστηρικτικού πλαισίου και στόχων μπορεί να βοηθήσουν το θύμα να ξεπεράσει την θυματοποίηση που υπέστη (Καμαριώτης, 2013) και η κοινωνική πρόληψη, μέσω της ενημέρωση των πολιτών να πετύχει τη σταδιακή μείωση του φαινομένου (Καμαριώτης, 2013). Τα κορίτσια φαίνεται, πλέον, να έχουν περισσότερες πιθανότητες να θυματοποιηθούν μέσω διαδικτύου, απ’ ότι τα αγόρια και εμφανίζουν υψηλά ποσοστά στο να προβούν σε κυβερνοεκφοβισμό (Cyberbullying Research Center, 2022). Οι επιθετικές συμπεριφορές, τα σχόλια, οι φωτογραφίες που προβάλλονται στα μέσα ενημέρωσης και μπορεί να προσβάλουν κάποιο άτομο, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την συμπεριφορά και την ψυχολογία των θεατών. Οι μορφές βίας που αναπαράγονται καθημερινά, εντείνουν τις πιθανότητες εμφάνισης επιθετικών σκέψεων και συμπεριφορών (Bushman & Huesmann, 2006). Η περίοδος του εγκλεισμού ήταν αρκετά ψυχοφθόρα για τα περισσότερα άτομα, καθώς η αδράνεια και η παραμονή στο σπίτι, δημιούργησαν θυμό και εκνευρισμό στον κόσμο, με αποτέλεσμα να εμφανίσουν επιθετική συμπεριφορά (Ryan and Deci, 2000). Η επιθετικότητα φαίνεται να είχε έξαρση περισσότερο στις γυναίκες (Evans et al., 2020). Το διαδίκτυο ως ένα μεγάλο δίκτυο σύνδεσης προσφέρει στους ανθρώπους απεριόριστες πληροφορίες (Leiner, Cerf, Clark, Kahn, Kleinrock, Lynch, Wolff, 2009) και εύκολη επικοινωνία. Παρόλα, αυτά εγκυμονεί και αρκετούς κινδύνους, όπως είναι ο εθισμό, η εκμετάλλευση και η θυματοποίηση (Τσαλίκη et al., 2012). Η υπερβολική χρήση διαδικτύου προσφέρει στο άτομο στιγμιαία ευχαρίστηση και ποτέ δεν του αρκεί (Malenka, Nestler, Hyman, 2009). Έτσι, εύκολα οδηγείται στο εθισμό. Ο εθισμός στο διαδίκτυο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ψυχική υγεία του ατόμου (Young, 1996), επιθετική στάση, παραβατικές συνήθειες και σοβαρά προβλήματα στην υγεία του (Dannon, 2007). Βάση ερευνών, φαίνεται πως ο χρόνος που αφιερώνει κάποιος στο διαδίκτυο είναι σημαντικός, καθώς η συχνότητα χρήσης του διαδικτύου, μας δείχνει αν υπάρχει εθισμός σε αυτό (Chou, Condron & Belland, 2005). Παρατηρείται πως τα αγόρια είναι πιο ευάλωτα στον εθισμό από τα παιχνίδια (Θεοδώρου, 2009). Στην Ελλάδα και την Ευρώπη, είναι αυξημένα τα ποσοστά της συστηματικής χρήσης του διαδικτύου («Ελληνική Εταιρία Μελέτης Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο»). Με την πανδημία COVID-19, εμφανίστηκε αύξηση του χρόνου χρήσης του διαδικτύου (Li et al., 2021) και υψηλά ποσοστά εθισμού στο διαδίκτυο (Dubey, Ghosh, Chatterjee, Biswas, Chatterjee, & Dubey, 2020). Στο διάστημα της καραντίνας, αυξήθηκε σημαντικά ο εκφοβισμός μέσω του διαδικτύου (Cyberbullying Research Center, 2022) και αυτό προκάλεσε αρκετές ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες στον κόσμο (Cyberbullying Research Center, 2022). Η παρούσα μελέτη έχει σκοπό να εμφανίσει σημαντική αύξηση της επιθετικής διάθεσης και των αρνητικών συναισθημάτων, κατά την περίοδο του εγκλεισμού, που οδήγησε σε αύξηση του εθισμού στο διαδίκτυο.