Κριτική ανάλυση λόγου και κριτικός γραμματισμός σε λαϊκά παραμύθια

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία ασχολείται με τα φαινόμενα της Κριτικής Ανάλυσης του λόγου και του Κριτικού Γραμματισμού στα λαϊκά παραμύθια και τις παραλλαγές τους, με σκοπό τη συνειδητοποίηση από μέρους των μαθητών του ρόλου που διαδραματίζει η γλώσσα στην κατασκευή μιας πραγματικότητας αλλά και στην διαμόρφωση της ίδιας από αυτήν την πραγματικότητα, ώστε να οδηγηθούν σε μια ελευθερία μέσω της γνώσης και να συμβάλλουν στη δόμηση μιας καλύτερης κοινωνίας, η οποία είναι ‘‘οπλισμένη’’ με στοιχεία για την αποκάλυψη της φενάκης και την ανάδειξη της αλήθειας, εκείνων δηλαδή των πραγμάτων που δεν ‘‘κρύβονται’’. Στα λαϊκά παραμύθια αντιλήψεις οι οποίες για παράδειγμα προσβάλουν και υποβιβάζουν το γυναικείο φύλο (χρήση σεξιστικής γλώσσας), με την εφαρμογή του Κριτικού Γραμματισμού αποκαλύπτονται οδηγώντας τις κοπέλες σε μια αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση. Η ανάλυση των παραμυθιών και των παραλλαγών τους πραγματοποιήθηκε με την εφαρμογή στοιχείων από θεωρίες για τον κριτικό γραμματισμό εν γένει, και ιδιαίτερα με την εφαρμογή της θεωρίας της Συστημικής Λειτουργικής Γραμματικής του Ηalliday, χωρίς να παραληφθούν στοιχεία που σχετίζονται με απόψεις μελετητών για τη θεματική των παραμυθιών. Στην εργασία αφού πρώτα παρουσιάσθηκε σε τι έγκειται ο Κριτικός Γραμματισμός και η Κριτική γλωσσική επίγνωση, οι απόψεις των Baynham, Fairclough, Janks και Ivanic και η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών, έπειτα αναδείχθηκε η σημαντικότητα επιλογής του παραμυθιού ως κειμενικού είδους για τη διδασκαλία της Κριτικής Ανάλυσης, καθώς γίνεται εύκολα αντιληπτό – χωρίς να είναι αναγκαίο να διαθέτει κάποιος επιστημονικές γνώσεις – ότι το παραμύθι βρίσκεται κοντά στο παιδί, το οποίο αρέσκεται να ονειρεύεται – πολλές φορές να ονειροπολεί, να συμφύρει το πραγματικό με το φανταστικό, και γι’ αυτό να ξεπερνά του όρια που του θέτει η ίδια η ζωή.