Προγράμματα σπουδών ιστορίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: 1913-1989 παιδαγωγικές, διδακτικές και ιδεολογικές προσεγγίσεις

Abstract

Η παρούσα μελέτη αφορά τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της ιστορίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας κατά τον προηγούμενο αιώνα και ειδικότερα από το 1913 ως το 1989. Συγκεκριμένα, εστιάζει στις παιδαγωγικές, διδακτικές και ιδεολογικές προσεγγίσεις, στις μεθόδους διδασκαλίας του μαθήματος της ιστορίας, στους διδακτικούς στόχους που τίθενται και στα περιεχόμενα του μαθήματος μέσα από τα οποία ο εκπαιδευτικός προσπαθεί να επιτύχει τους εν λόγω σκοπούς και στόχους. Επιπλέον, εξετάζεται η ελαστικότητα των αναλυτικών προγραμμάτων, επομένως και η δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών και καινοτόμων διδακτικών μεθόδων από τον εκπαιδευτικό, στο βαθμό που του επιτρέπεται. Προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός της εργασίας, μελετήθηκαν διεξοδικά τα αναλυτικά προγράμματα της ιστορίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση από το 1913 μέχρι και το 1989, σε συνδυασμό με σχετικές έρευνες ειδικών επιστημόνων. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε είναι η συγκριτική ανάλυση, ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα ως προς τον τρόπο σχεδιασμού των αναλυτικών προγραμμάτων ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και το πώς επηρεάζεται η διδασκαλία της ιστορίας στο σχολείο. Για την καλύτερη παρουσίαση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από τη σύγκριση των προγραμμάτων σπουδών, έγινε μια ομαδοποίησή τους. Η ομαδοποίηση αυτών των αναλυτικών προγραμμάτων έγινε με βάση κάποιες χρονολογίες που αποτέλεσαν ορόσημα για την ελληνική και αλλά και ευρωπαϊκή ιστορία (1913 – 1936, 1936 – 1949, 1949 – 1967, 1967 – 1974, 1974 – 1989) και διαπιστώθηκε ότι τόσο τα προγράμματα σπουδών όσο και τα σχολικά εγχειρίδια, όπως και οι διδακτικοί στόχοι μαζί με τις διαφορετικές προσεγγίσεις του μαθήματος της ιστορίας, επηρεάστηκαν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από τις ιστορικές συγκυρίες και την εκάστοτε πολιτική εξουσία που επικρατούσε κάθε φορά __________________________________________________________________________________________________________________ The current study concerns the analytical history curricula of primary education in Greece during the previous century, in particular from 1913 to 1989. More analytically, it focuses on the pedagogical, teaching, and ideological approaches, the teaching methods of history’s course, the teaching goals set and the course’s contents through which the teacher tries to achieve these aims. The curricula’s flexibility is analyzed as well, hence the possibility given of taking initiatives and implementing innovative teaching methods by the teacher, to the extent permitted. In order to achieve the purpose of the study, the history curricula of primary (basically) education from 1913 to 1989 were extensively studied in combination with relevant researches of special scientists. The method followed is comparative analysis in order to draw conclusions as to how the curricula are designed, according to the socio-political circumstances and how the teaching of history at school is influenced by them. For the better presentation of the results obtained by comparing the curricula, a grouping of them was made. The grouping of these curricula was based on some dates that were milestones for the Greek and European history (1913 – 1936, 1936 – 1949, 1949 – 1967, 1967 – 1974, 1974 – 1989) and it was found out that both the curricula and textbooks, as well as the didactic goals along with the different approaches of the course of history, were influenced to a greater or lesser extent by the respective executive and the circumstances prevailing each time.