Τα χαρακτηριστικά και το περιεχόμενο του «οράματος» των διευθυντών πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας (ειδικής και γενικής) εκπαίδευσης. Η συμβολή του στην ικανοποίηση των εμπλεκόμενων μερών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του σχολείου.

Abstract

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να προσδιοριστεί ο βαθμός κατανόησης του οράματος των διευθυντών σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γενικής και ειδικής αγωγής των Νομών Πιερίας, Ημαθίας και Θεσσαλονίκης, η συμβολή του στην ικανοποίηση, βελτίωση και σχολική αποτελεσματικότητα. Διερευνήσαμε τους τρόπους με τους οποίους οι διευθυντές αντιλαμβάνονται την έννοια του οράματος σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, πως το επικοινωνούν, το αναπτύσσουν, ποιες είναι οι στρατηγικές υλοποίησης που υιοθετούν, ποιες είναι οι αντιλήψεις τους σε σχέση με την ικανοποίηση των εμπλεκόμενων μερών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του σχολείου και τέλος ποια είναι τα εμπόδια που συναντούν στην πορεία υλοποίησης του. Η παρούσα έρευνα ακολούθησε τις αρχές της ποιοτικής έρευνας και η μέθοδος συλλογής των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με ημιδομημένες συνεντεύξεις. Η έρευνα διεξήχθη σε σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας γενικής και ειδικής εκπαίδευσης των Νομών Πιερίας, Ημαθίας και Θεσσαλονίκης με ερωτηθέντες 14 διευθυντές σχολείων. Κεντρικές ερωτήσεις της ερευνητικής εργασίας ήταν: Τι συνιστά το όραμα και πως ορίζεται- προσεγγίζεται από τους διευθυντές σχολείων; Ποια είναι τα «εργαλεία» που χρησιμοποιεί ένας διευθυντής για να εμπνεύσει τους εκπαιδευτικούς; Πως το ατομικό του όραμα μπορεί να γίνει κοινό και όραμα της σχολικής μονάδας και ως εκ τούτου μέρος της κουλτούρας του σχολείου; Αποτελούν οι στόχοι, οι στρατηγικές και η αποστολή ενός διευθυντή όραμα; Ποιες είναι εκείνες οι συνιστώσες που συμβάλλουν στην διαμόρφωση και στην ανάπτυξη του οράματος; Αυτές είναι κάποιες από τι ερωτήσεις που προσπαθήσαμε να απαντήσουμε μέσα στα περιορισμένα όρια μιας μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας. Τα αποτελέσματα της έρευνα δείχνουν ότι το όραμα επηρεάζει σημαντικά την απόδοση σε επίπεδο σχολείου και ότι το σύνολο των διευθυντών συμφωνεί για την επίδραση του οράματος στην σχολική αποτελεσματικότητα. Διαπιστώσαμε πως οι διευθυντές έχουν ανεπτυγμένη την αντίληψη για το τι συνιστά όραμα και ήταν σε θέση να κάνουν μια σαφή, ξεκάθαρη και σαφή δήλωση οράματος. Τα αποτελέσματά υποδηλώνουν ότι τόσο τα χαρακτηριστικά όσο και το περιεχόμενο της όρασης είναι σημαντικά. Οι δηλώσεις για το όραμα που παρείχαν οι διευθυντές ενσωμάτωσαν διάφορα μείγματα αποστολής, στρατηγικής, αξιών και στόχων. Ορισμένες δηλώσεις οράματος ήταν υψηλές σε χαρακτηριστικά αλλά όλες ήταν πλούσιες σε περιεχόμενο. Η συστηματική ανάλυση του περιεχομένου των δηλώσεων οράματος των διευθυντών αναδεικνύει τις βασικές πρακτικές τους στο να γίνει το όραμα κοινό και να στοχεύσουν στην αποτελεσματικότητα του σχολείου. Το προσωπικό σύστημα αξιών του ηγέτη και το ήθος που αποτυπώνετε στο περιεχόμενο του οράματος τους, αναδεικνύει διευθυντές ηγέτες με διαίσθηση, ενσυναίσθηση και με δεξιότητες γεφύρωσης των αντικρουόμενων φιλοσοφιών μεταξύ της εκπαιδευτικής πολιτικής και της δικής τους αποστολής για ένα αποτελεσματικότερο σχολείο. Μέσα από τις αναφορές τους οι διευθυντές μας παρουσίασαν συμπεριφορές και πρακτικές κυρίως προσωπικών παραδειγμάτων τονίζοντας τις προσπάθειες συσπείρωσης του εκπαιδευτικού προσωπικού προς μια πορεία οικοδόμησης ενός κοινού οράματος. Ενδυναμώνουν και παρακινούν το προσωπικό τους μέσω στρατηγικών κατανομής/ παραχώρηση εξουσίας και επιδιώκουν τη δέσμευση τους στην επίτευξη του οράματος. Παρέχουν κίνητρα και κατανέμουν αρμοδιότητες, δημιουργούν ομάδες εργασίας, χρησιμοποιούν τη διαδικασία αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας ως ένα μέσο να επικοινωνήσουν το όραμα του σχολείου τους και αναζητούν πόρους παρέχοντας υποστήριξη όταν αυτή ζητηθεί. Ενθαρρύνουν το εκπαιδευτικό προσωπικό να λαμβάνει περισσότερες αποφάσεις σχετικά με τις καθημερινές λειτουργίες και είναι ανοιχτοί στην συνδιαμόρφωση του οράματος τους. Συμπερασματικά αρκετοί φαίνεται πως είναι οι διευθυντές που «παρακάμπτουν» με κάποιο τρόπο τις απαιτήσεις του αναλυτικού προγράμματος προκειμένου να ικανοποιήσουν άλλες προτεραιότητες περισσότερο εστιασμένες στις ανάγκες των παιδιών και έτσι να υλοποιήσουν μέρος του οράματος τους._____________________________________________________________________________________________________________________________The purpose of the present study was to determine the degree of understanding of the vision of primary and secondary school principals of general and special education in the prefectures of Pieria, Imathia and Thessaloniki and its contribution to satisfaction, improvement and school effectiveness. We investigated the ways in which principals perceive the concept of vision in a theoretical and practical level, how they communicate it, how they develop it, what are the implementation strategies they adopt, what are their perceptions in relation to stakeholder satisfaction and the improvement of school effectiveness and finally what are the obstacles they encounter in the process of its implementation. This research followed the principles of qualitative research and the method of data collection was carried out through semi-structured interviews. The research was conducted in primary and secondary general and special education schools in the prefectures of Pieria, Imathia and Thessaloniki with 14 school principals as interviewees. The central questions of the research project were: What constitutes vision and how is it defined and approached by school principals? What are the tools they use to inspire followers and become a shared vision of the school and therefore part of the school culture? Do a principal's goals, strategies and mission constitute a vision? What are those components that contribute to the formation and development of the vision? These are some of the questions we have tried to answer within the limited confines of a master's thesis. The results of the survey indicate that vision significantly influences school-level performance and that all principals agree on the impact of vision on school effectiveness. We found that principals have a well-developed understanding of what constitutes vision and were able to make a clear, precise and explicit vision statement. The results suggest that both the attributes and content of vision are important. The vision statements provided by the principals incorporated various mixtures of mission, strategy, values and goals. Some vision statements were high in attributes but all of them were rich in content. Systematic analysis of the content of principals' vision statements highlights their key practices in making the vision shared and more focused in school effectiveness. The leader's personal value system and ethos captured in the content of their vision statement highlights principals as leaders with intuition, empathy, and skills in bridging the conflicting beliefs between educational policy and their own mission for a more effective school. Through their vision statements, principals presented attitudes and practices of mostly personal examples highlighting their efforts to form a shared school vision. They empower and motivate teachers through strategies of sharing/granting authority and seek their commitment to achieving the vision. They motivate and allocate responsibilities, create working groups, use the school self-evaluation process as a means to communicate the vision of their school and seek resources, providing support when requested. They encourage teachers to make more decisions about day-to-day operations and are open to co-constructing their vision. In conclusion, quite a few seem to be the principals who manage to 'override' the curriculum requirements in order to satisfy, other priorities more focused on the students’ needs and thus implement part of their vision.