Οι Απόψεις των Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης για τον ρόλο του Διευθυντή ΕΠΑΛ ως ηγέτη Κοινωνικής Δικαιοσύνης

Abstract

Η σύγχρονη επαγγελματική εκπαίδευση στη χώρα μας έχει να αντιμετωπίσει πολλα-πλές προκλήσεις, όπως η ανέχεια μέρους του μαθητικού δυναμικού, οι δυσκολίες μα-θητών που προέρχονται από πληθυσμιακές ομάδες οι οποίες υφίστανται κοινωνικές ανισότητες ή έχουν χαμηλό κοινωνικό και πολιτισμικό κεφάλαιο ή γνωστικά ελλεί-ματα, η ευαλωτότητα κατηγορίας μαθητών που θεωρούνται διαφορετικοί, η ύπαρξη φαινομένων σχολικής βίας. Λαμβάνοντας υπόψη το συγκεκριμένο πλαίσιο εκφράζεται συχνά η ανάγκη για πρακτικές που θα βοηθήσουν τη διασφάλιση κοινωνικής δικαιο-σύνης στο χώρο αυτό της εκπαίδευσης. Ο ρόλος του διευθυντή-ηγέτη θεωρείται καί-ριος, καθώς το μοντέλο ηγεσίας που ακολουθεί, οι δεξιότητες, οι ικανότητες, οι στάσεις και οι πρακτικές του μπορούν να οδηγήσουν, συνδυαστικά με στοχευμένες και μεθο-δικές προσπάθειες της πολιτείας, των εκπαιδευτικών και των υπολοίπων μελών της σχολικής κοινότητας, σε ένα πιο δίκαιο κοινωνικά επαγγελματικό σχολείο. Η εργασία αποπειράται να διερευνήσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε επαγγελματικά λύκεια τεσσάρων νομών της Βόρειας Ελλάδας για την κοινωνική δικαιοσύνη στα ΕΠΑΛ και το ρόλο του ηγέτη για την διασφάλισή της. Κρίνεται σκό-πιμη η διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα ΕΠΑΛ σχε-τικά με την κοινωνική δικαιοσύνη σε αυτά, τις μεθόδους ενίσχυσής της και το σχετικό ρόλο που μπορεί να παίξει ο διευθυντής με τη βοήθεια του Συλλόγου διδασκόντων και των υπολοίπων μελών της σχολικής κοινότητας. Θεωρήθηκε ότι η εργασία θα είναι χρήσιμη, καθώς η συνεχιζόμενη κρίση των τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα επηρέασε περισσότερο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, στις οποίες συχνά ανήκουν οι μαθητές/τριες που επιλέγουν να φοιτήσουν στα Επαγγελματικά Λύκεια με αποτέλεσμα τα ζητήματα που σχετίζονται με την κοινωνική δικαιοσύνη σε αυτά να αυξάνονται. Η έρευνα είναι ποιοτική και πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2023-24. Οι συμ-μετέχοντες ήταν 14 εκπαιδευτικοί διαφόρων κλάδων που υπηρετούν σε ημερήσια και εσπερινό ΕΠΑΛ των νομών Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Έδεσσας και Κέρκυρας. Ως ε-ρευνητικό εργαλείο συλλογής των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η ημιδομημένη συνέ-ντευξη και η επεξεργασία τους έγινε με αξονική θεματική ανάλυση λόγου. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι στα ΕΠΑΛ υπάρχει έντονη ανάγκη για κοινω-νική δικαιοσύνη εξαιτίας κυρίως των κοινωνικοοικονομικών και εκπαιδευτικών ανισο-τήτων που υφίστανται οι μαθητές τους. Η έρευνα έδειξε ότι οι διευθυντές των ΕΠΑΛ και οι σύλλογοι διδασκόντων λειτουργούν προς όφελος της κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά το θεσμικό πλαίσιο, η έλλειψη υποδομών και ο εξεταστικοκεντρικός χαρακτήρας της ΕΕΚ δεν τους βοηθούν. Αναδύθηκε παράλληλα η έλλειψη ενεργούς συμμετοχής μερίδας των μαθητών, των γονιών και των συλλόγων γονέων-κηδεμόνων._______________________________________________________________________________________________________________________________Modern vocational education in our country has to face multiple challenges, such as the poverty of some of the student potential, the difficulties of students who come from population groups that suffer from social inequalities or have low social and cultural capital or cognitive deficits, the vulnerability of a category of students who are consid-ered different, the existence of phenomena of school violence. Taking into account the specific context, the need for practices that will help ensure social justice in this field of education is often expressed. The role of the principal-leader is considered crucial, as the leadership model he follows, his skills, abilities, attitudes and practices can lead, combined with targeted and methodical efforts of the state, teachers and other members of the school community, in a more socially just professional school. The paper attempts to investigate the opinions of teachers serving in vocational high schools of four prefectures of Northern Greece on social justice in EPAL and the role of the principal-leader in ensuring it. It is considered appropriate to investigate the opin-ions of teachers who serve in EPALs regarding social justice in them, the methods of strengthening it and the relative role that the director can play with the help of the teach-ers' association and the other members of the school community. It was considered that the work will be useful, as the ongoing crisis of recent years in Greece has affected more vulnerable social groups, to which the students who choose to attend Vocational High Schools often belong, resulting in the issues related to social justice in them to increase. The research is qualitative and was conducted during the 2023-24 school year. The participants were 14 teachers of various disciplines who serve in day and evening EPAL in the prefectures of Imathia, Thessaloniki, Edessa and Corfu. The semi-structured in-terview was used as a research tool for data collection and they were processed with axial thematic discourse analysis. The results of the research showed that in EPAL there is a strong need for social justice mainly due to the socio-economic and educational inequalities experienced by their students. The research showed that the directors of EPAL and teachers' associations work for the benefit of social justice, but the institu-tional framework, the lack of infrastructure and the examination-oriented character of VET do not help them. At the same time, the lack of active participation of part of the students, parents and parent-guardian associations emerged.