Τέχνη και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη

Abstract

Στην παρούσα έρευνα μελετάται η συμβολή της Τέχνης στο Εκπαιδευτικό Υλικό που παράγεται στα Κέντα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) .Η έρευνα διεξήχθη στα εξής στάδια: Στο 1ο στάδιο έγινε βιβλιογραφική έρευνα αναζητώντας βιβλιογραφικές πηγές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ)/ Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ) και τα ΚΠΕ ειδικότερα, καθώς και τις μορφές Τέχνης που εμφανίζονται κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Στο 2ο στάδιο έγινε έρευνα με τη χρήση αρχειακών πηγών, από τους δικτυακούς τόπους των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Τα δεδομένα της ανάλυσης προήλθαν από το περιεχόμενο 195 καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων των υπό μελέτη ΚΠΕ ενώ το εκπαιδευτικό υλικό ήταν σε χρήση κατά το σχολικό έτος 2019-2020. Η ανάλυση περιεχομένου του εκπαιδευτικού υλικού πραγματοποιήθηκε με βάση 1) τις δραστηριότητες που σχετίζονται με μορφές Τέχνης ή δε σχετίζονται και 2) τα είδη των μορφών Τέχνης που μετέχουν στις δραστηριότητες των συγκεκριμένων ΚΠΕ. Στο 3ο στάδιο έγινε μια δεύτερη μελέτη, για την εις βάθος διείσδυση στα αποτελέσματα που προέκυψαν από το εκπαιδευτικό υλικό των ΚΠΕ. Η μελέτη αυτή αφορούσε ημιδομημένες συνεντεύξεις, με πέντε εκπαιδευτικούς/στελέχη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, με σκοπό να διερευνήσουμε τις απόψεις των εκπαιδευτικών αυτών σε σχέση με την αξία της Τέχνης στα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Η ανάλυση των συνεντεύξεων έγινε με τη μέθοδο της διαρκούς σύγκρισης, χωρίς προκαθορισμένες κατηγορίες από τη θεωρία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης περιεχομένου του εκπαιδευτικού υλικού προέκυψε ότι σε όλα τα ΚΠΕ, χρησιμοποιούνται οι Εικαστικές Τέχνες και η Λογοτεχνία στις δραστηριότητες τους. Άλλες μορφές Τέχνης που χρησιμοποιούνται συνήθως στο εκπαιδευτικό τους υλικό είναι το Θέατρο, η Μουσική η Φωτογραφία και τα Οπτικοακουστικά Μέσα. Όσον αφορά τη συχνότητα χρήσης διαφόρων μορφών Τέχνης, κατά μέσο όρο το 1/ 4 των δραστηριοτήτων των ΚΠΕ σχετίζονται με μορφές Τέχνης. Από την ποιοτική ανάλυση των ημιδομημένων συνεντεύξεων διαπιστώθηκε ότι είναι -11- βασικός ο ρόλος της Τέχνης ως εργαλείο για διδακτικούς σκοπούς και η εφαρμογή και υλοποίηση αυτών των δραστηριοτήτων είναι μια εφικτή διαδικασία αρκεί να υπάρχει ενδιαφέρον και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Επίσης παρουσιάζεται μια έμφαση στους συναισθηματικούς και γνωστικούς στόχους τους οποίους επιτυγχάνει η χρήση της Τέχνης στις περιβαλλοντικές δραστηριότητες των ΚΠΕ, συγκριτικά με τους κοινωνικούς στόχους. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν μια ανάγκη εμπλουτισμού του περιεχομένου των προγραμμάτων των ΚΠΕ με διάφορες μορφές Τέχνης με σκοπό οι μαθητές που συμμετέχουν στα προγράμματα αυτά να έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν ελεύθερα και να αποκτήσουν όχι μόνο γνώσεις αλλά και εμπειρίες σε σχέση με περιβαλλοντικά θέματα. In the present thesis, the contribution of Art to the Educational Material produced in the Environmental Education Centers (EECs) is studied. The research was carried out in the following stages: In the first stage, a bibliographic survey was conducted looking for bibliographic sources for Environmental Education (EE) / Education for Sustainable Development (ESD) and EECs in particular, as well as the Art forms that appear during the educational process. In the 2nd stage, a survey was conducted using archival sources, from the websites of the Environmental Education Centers. The data of the analysis came from the content of 195 artistic activities of the under study EECs while the educational material was in use during the school year 2019-2020. The content analysis of the educational material was carried out on the basis of 1) the activities related to Art forms or not and 2) the types of Art forms that can be found in the activities of the specific EECs. In the 3rd stage, a second study was carried out, for the in-depth analysis of the results that emerged from the educational material of EECs. This study concerned semi-structured interviews with five teachers / executives of Environmental Education, in order to investigate the views of these teachers in relation to the value of Art in Environmental Education programs. The analysis of the interviews was done by the method of continuous comparison, without predetermined categories from the theory. According to the results of the content analysis of the educational material, it emerged that in all EECs, the Fine Arts and Literature are used in their activities. Other art forms commonly used in their teaching material are Theatre, Music, Photography and Audiovisual Media. Regarding the frequency of the use of various art forms, the average is 1/4 of the activities of EECs. From the qualitative analysis of the semi-structured interviews, it was found that the role of Art as a tool for teaching purposes is primary and the application and implementation of these activities is a feasible process as long as there is interest and training of the teachers. There is also an emphasis on the emotional -13- and cognitive goals that the use of Art in the environmental activities of EECs achieves, compared to social goals. The results demonstrate a need to enrich the content of EEC programs with various art forms in order for students who participate in these programs to have the opportunity to express themselves freely and gain not only knowledge but also experiences related to environmental issues.