Ανάπτυξη αξιών της περιβαλλοντικής ηθικής μέσω προϊόντων νανοτεχνολογίας

Abstract

Η περιβαλλοντική ηθική εστιάζει στην ανάπτυξη αξιών, πεποιθήσεων και στάσεων για την διαφύλαξη και την διατήρηση του περιβάλλοντος. Στη σημερινή εποχή με την ενεργειακή κρίση, την κλιματική αλλαγή και τη σημαντική μείωση των πόρων της Γης είναι μείζονος σημασίας η ανάπτυξη αξιών για την διατήρηση του περιβάλλοντος και της ζωής. Επιπρόσθετα, είναι μείζονος σημασίας και η αναζήτηση της αξίας του φυσικού περιβάλλοντος ως οντότητα αναπόσπαστη από τον άνθρωπο, έτσι ώστε να εκτιμηθεί περισσότερο η σημασία και η εξέλιξή του ως κάτι μοναδικό και αναπόσπαστο κομμάτι αυτού του πλανήτη. Η Νανοεπιστήμη και η Νανοτεχνολογία αποτελούν έναν διεπιστημονικό κλάδο ο οποίος επικεντρώνεται στη μελέτη και εφαρμογή φαινομένων που εμφανίζονται σε κλίμακα από 1 μέχρι 100 νανόμετρα (10−9 μέτρα). Οι εφαρμογές της Νανοτεχνολογίας έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται στην αγορά και η μελλοντική της ανάπτυξη προβλέπεται να είναι πολύ μεγάλη. Τα καινοτόμα προϊόντα της μπορούν να βοηθήσουν και τον άνθρωπο αλλά και το περιβάλλον αλλά οι επιπτώσεις της δεν είναι ακόμα τεκμηριωμένες με αποτέλεσμα χρησιμοποιώντας προϊόντα της να υπάρχει η πιθανότητα να κάνουμε μεγαλύτερη ζημιά, στο περιβάλλον αλλά και στον άνθρωπο, απ’ ότι μπορούμε να προβλέψουμε. Από τις απαρχές του, ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας την τεχνολογία, ως προέκτασή του, μπόρεσε και κυριάρχησε σε αυτόν τον πλανήτη. Η χρήση όμως της τεχνολογίας είχε και αρνητικές επιδράσεις στο περιβάλλον. Η βιομηχανική επανάσταση έφερε πολλές οικολογικές καταστροφές οι οποίες δεν έχουν επιλυθεί ακόμα και σήμερα. Με την επόμενη τεχνολογική επανάσταση να είναι «προ θυρών» και να εστιάζει στην καινοτόμα Νανοεπιστήμη, γίνεται πιο επιτακτικό να καθορίσουμε τις επιπτώσεις αυτής της νέας επιστήμης, έτσι ώστε να προβλέψουμε και να μηδενίσουμε τις επιπτώσεις που θα έχει η εφαρμογή της στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Η δυσκολία σύνδεσης αυτών των δύο μεγάλων πυλώνων, της περιβαλλοντικής ηθικής και της νανοεπιστήμης – νανοτεχνολογίας, έγκειται στο γεγονός ότι η περιβαλλοντική ηθική εστιάζει στην προστασία του περιβάλλοντος χωρίς την χρήση της τεχνολογίας, έτσι ώστε να εκτιμηθεί περισσότερο η εγγενή του αξία, χωρίς δηλαδή την αξία που έχει για τον άνθρωπο. 6 Υπό το πρίσμα των παραπάνω, η παρούσα έρευνα εστιάζει στην σύνδεση των δύο αυτών πυλώνων μέσω της αποτίμησης της επικινδυνότητας των νανοϋλικών, που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος στην καθημερινότητά του. Η σύνδεση αυτή γίνεται μέσω της προσέγγισης Values and Knowledge Education η οποία συνδυάζει την διερεύνηση του γνωστικού περιεχομένου με την ανάπτυξη αξιών και η οποία αποτέλεσε την βάση της Διδακτικής Μαθησιακής Ακολουθίας που δημιουργήθηκε. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η ανίχνευση και ανάπτυξη περιβαλλοντικών αξιών των συμμετεχόντων της έρευνας προς την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης μέσω της διαδικασίας της επιλογής νανοτεχνολογικών προϊόντων. Τρία ήταν τα ερευνητικά ερωτήματα που προσεγγίστηκαν στην παρούσα διπλωματική εργασία. Η συλλογή των δεδομένων έγινε από ερωτηματολόγιο το οποίο αποτελούνταν από δύο μέρη και το οποίο δόθηκε πριν και μετά την παρέμβαση. Το πρώτο μέρος, το οποίο ήταν ανοιχτού τύπου, ήταν δομημένο με 6 προϊόντα νανοτεχνολογίας και τα υποκείμενα της έρευνας κλήθηκαν να επιχειρηματολογήσουν για το αν θα τα επέλεγαν ή όχι. Το δεύτερο μέρος του ερωτηματολογίου, το οποίο ήταν κλειστού τύπου, δομήθηκε σύμφωνα με το Μοντέλο Οικολογιών Αξιών και αποτελούνταν από 16 δηλώσεις τύπου Likert. Η Διδακτική Μαθησιακή Ακολουθία που δημιουργήθηκε είχε διάρκεια τεσσάρων ωρών οι οποίες χωρίστηκαν σε δύο δίωρα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες παρά την έντονη επιθυμία τους για την προστασία του περιβάλλοντος δεν συνδύαζαν την επιλογή των προϊόντων με τις επιπτώσεις της νανοτεχνολογίας στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Οι αξίες που παρακινούσαν τα υποκείμενα της έρευνας να αγοράσουν προϊόντα νανοτεχνολογίας επικεντρώνονταν περισσότερο στο κοινωνικό πυλώνα της αειφορικής ανάπτυξης και πιο συγκεκριμένα στη χρησιμότητά του προς τον άνθρωπο. Όταν τα αποτελέσματα των pre-test συσχετίστηκαν με τα post-test έδειξαν ότι τα υποκείμενα, μετά την ολοκλήρωση της Διδακτικής Μαθησιακής Ακολουθίας, ήταν πιο επιφυλακτικά στην επιλογή προϊόντων νανοτεχνολογίας.______________________________________________________________________________________________________________________Environmental ethics focuses on the development of values, beliefs and attitudes for the preservation and conservation of the environment. In today's world of energy crisis, climate change and significant depletion of the Earth's resources, it is of major importance to develop values for the preservation of the environment and life. In addition, it is also of major importance to seek the value of the natural environment as an entity separated from humans, so that its importance and evolution as a unique and integral part of this planet can be better appreciated. Nanoscience and nanotechnology is an interdisciplinary discipline that focuses on the study and application of phenomena that occur on a scale of 1 to 100 nanometres (10−9m). Applications of Nanotechnology have already started to appear on the market and its future growth is expected to be very large. Its innovative products can help both humans and the environment, but its effects are not yet documented, so that by using its products there is the possibility of doing more damage to the environment and humans than we can predict. From its beginnings, man, using technology as an extension of himself, has been able to dominate this planet. But the use of technology has also had negative effects on the environment. The industrial revolution brought many ecological disasters that have not been resolved even today. With the next technological revolution being "just around the corner" and focusing on the innovative Nanoscience, it becomes more imperative to determine the impact of this new science, so that we can predict and nullify the effects its application will have on the environment and humans. The difficulty in linking these two major pillars, environmental ethics and nanoscience - nanotechnology, lies in the fact that environmental ethics focuses on the protection of the environment without the use of technology, so that its intrinsic value is more appreciated without its value for humans. Considering the above, the present study focuses on the connection between these two pillars through the assessment of the risk of nanomaterials used by humans in their daily lives. This connection is made through the Values and Knowledge Education approach which combines the exploration of knowledge content with the development of values and which formed the basis of the Teaching Learning Sequence that was created. 8 The purpose of this research is to detect and develop environmental values of the research participants towards enhancing environmental awareness through the process of selecting nanotechnological products. Three research questions were approached in this thesis. Data was collected through a questionnaire which consisted of two parts and was administered before and after the intervention. The first part, which was open-ended, was structured with 6 nanotechnology products and the subjects were asked to argue whether they would choose them or not. The second part of the questionnaire, which was closed-ended, was structured according to the Value Ecologies Model and consisted of 16 Likert-type statements. The Teaching Learning Sequence created had a duration of four hours which were divided into two two-hour sessions. The results of the survey showed that despite their strong desire to protect the environment, the participants did not link the choice of products with the environmental and human impacts of nanotechnology. The values that motivated the survey subjects to buy nanotechnology products were more focused on the social pillar of sustainable development and more specifically on its usefulness to humans. When the pre-test results were compared with the post-test results showed that the subjects, after completing the Teaching Learning Sequence, were more cautious in choosing nanotechnology products.