Συντεχνίες και εταιρίες από τους Νέους Χρόνους στη σύγχρονη εποχή. Συγκριτική μελέτη λειτουργίας ελληνικών συντεχνιών του 18ου αιώνα και σύγχρονης εταιρείας ως προς την οργάνωση, την ιεραρχία, το δίκαιο και την κοινωνική ευθύνη
Abstract
Αντικείμενο της παρούσας μελέτης αποτελεί η συγκριτική μελέτη του θεσμού των ελληνικών συντεχνιών του 18ου αιώνα σε συνάφεια με τη σύγχρονη ανώνυμη εται-ρεία. Η έρευνα εστιάζεται σε θέματα οργάνωσης, δικαίου, κοινωνικής προσφοράς και ευθύνης. Οι συσσωματώσεις των επαγγελματιών εμπόρων και τεχνιτών του ίδι-ου τόπου σε συντεχνίες διευκόλυναν τη διαχείριση και τον έλεγχο της παραγωγής και τη διάθεση των προϊόντων, καθιστώντας παράλληλα τις συντεχνίες ρυθμιστικό παράγοντα της αγοράς. Οι συντεχνιακές οργανώσεις προέκυψαν από την ανάγκη προάσπισης των συμφερόντων των εργατών και διακίνησης των προϊόντων τους. Στην ανάπτυξη και άνθισή τους συνέβαλε καθοριστικά το προνόμιο της ελεγχόμενης και εποπτευόμενης αυτοδιοίκησής τους – παραχωρηθέν από τον τούρκο κατακτητή για τον ευκολότερο έλεγχο των ελληνικών κοινοτήτων. Οι συντεχνίες διέθεταν κε-φάλαιο και μέτοχους, τους μάστορες. Διέπονταν από αυστηρή, κάθετη και οριζόντια ιεραρχική δομή. Η εσωτερική διάρθρωσή τους περιελάμβανε τρεις διακριτές βαθμί-δες, τους μαθητευόμενους, τους καλφάδες και τους μάστορες. Η ανέλιξη στην υψη-λότερη βαθμίδα του μάστορα προαπαιτούσε χρόνο μαθητείας και στη συνέχεια ε-ξειδίκευσης και πραγματοποιούταν κατόπιν έγκρισης της συντεχνίας. Ανώτατο όρ-γανο ήταν η γενική συνέλευση, η οποία εξέλεγε το διοικητικό συμβούλιο και λάμ-βανε τις αποφάσεις για τη συντεχνία. Η λειτουργία της, οι εργασιακές σχέσεις και συναλλαγές προσδιορίζονταν από ειδικό καθεστώς δικαίου μέσα, το οποίο αποτυ-πωνόταν στα συμφωνητικά μεταξύ των συντέχνων. Η προσφορά των συντεχνιών στο κοινωνικό σύνολο ήταν ιδιαίτερα ξεχωριστή, και μεταφραζόταν στην οικονομική και ηθική στήριξη των μελών τους, σε πράξεις αγαθοεργίας προς τα μέλη της κοινό-τητας, στην ανέγερση ή ανακαίνιση εκκλησιών, μοναστηριών, στη χρηματοδότηση της ίδρυσης, συντήρησης και λειτουργίας σχολείων, νοσοκομείων...